Hjörleifur Guttormsson                                                              8. įgśst 2000

Mżrargötu 37

740 Neskaupstašur

 

Siguršur Blöndal

Hallormsstaš

701 Egilsstašir

 

 

 

 

Siv Frišleifsdóttir umhverfisrįšherra

Umhverfisrįšuneytinu

Vonarstręti 4

150 Reykjavķk

 

Efni: Kęra vegna śrskuršar skipulagsstjóra frį 5. jślķ 2000 vegna Upphérašs- og Noršurdalsvegar, Atlavķk- Teigsbjarg ķ Fljótsdal

 

Undirritašir sem geršu athugasemdir til Skipulagsstjóra rķkisins vegna frummatsskżrslu Vegageršarinnar um veg frį Atlavķk aš Teigsbjargi ķ Fljótsdal kęra hér meš til umhverfisrįšherra ofangreindan śrskurš skipulagsstjóra žar sem fallist er į framkvęmdina samkvęmt tillögu famkvęmdarašila.

 

Kęrukröfur okkar eru eftirfarandi:

 

  1. Ašalkrafa kęrenda:

 

Śrskurši skipulagsstjóra verši breytt meš žvķ aš umhverfisrįšherra śrskurši aš framkvęmdin skuli sett ķ frekara mat samkvęmt lögum nr. 63/1993.

      Mešal žess sem įskiliš verši ķ frekara mati er aš kannašur verši rękilega sį kostur aš byggja nżja brś į Lagarfljót viš Egilsstaši til aš fullnęgja žungaflutningum jafnt  ķ almennri umferš sem og žungaflutningum ķ žįgu hugsanlegra virkjunarframkvęmda. Jafnframt aš styrkja og/eša leggja nżjan veg noršan Fljóts vegna žungaflutninga frį Fellabę aš Teigsbjargi.

 

  1. Varakrafa, verši ekki oršiš viš ašalkröfu um frekara mat:

Śrskuršaš verši aš valin skuli leiš 3 į veginum Atlavķk-Teigsbjarg, ž.e. aš Jökulsį og Kelduįrkvķsl verši brśašar saman nįlęgt nśverandi leiš.

 

Greinargerš

            Um mįlavexti vķsast til frummatsskżrslu, umsagna undirritašara viš frummatsskżrslu svo og nišurstašna frumathugunar og śrskuršar skipulagsstjóra frį 5. jślķ 2000.

Śrskuršur skipulagsstjóra byggir žvķ mišur um margt į hępnum ef ekki röngum forsendum og tekur engan veginn svo marktękt geti talist į žeim kosti aš beina žungaumferš vegna virkjana upp noršan Lagarfljóts. Ekki er heldur hęgt aš fallast į žį nišurstöšu skipulagsstjóra aš leiš 1 “...hafi ekki ķ för meš sér umtalsverš įhrif į umhverfi, nįttśruaušlindir og samfélag.” (bls. 15. ķ  śrskurši).

 

Til rökstušnings ofangreindum kęrukröfum viljum viš benda į eftirfarandi:

 

  1. Yfirlżstur megintilgangur umręddrar vegageršar er aš taka viš žungaflutningum og umferš sem fylgja myndi fyrirhugušum virkjunarframkvęmdum vegna rįšgeršrar Kįrahnjśkavirkjunar. Alveg er óvķst hvort af žeim framkvęmdum verši og mun žaš ekki skżrast fyrr en ķ fyrsta lagi į įrinu 2001. Verši nišurstašan sś aš rįšast eigi ķ virkjunina myndi ekki reyna į umrędda žungaflutninga ķ hennar žįgu fyrr en į įrinu 2005. Hvaš tķma snertir er žvķ talsvert svigrśm til aš hefja umręddar vegaframkvęmdir, žótt gert vęri rįš fyrir aš įkvöršun um virkjunarframkvęmdir yrši tekin į įrinu 2001.
  2.  Ķ frummatsskżrslu var ķ engu fjallaš um žann augljósa kost aš beina žungaflutningum og annarri umferš vegna virkjunarframkvęmda į veg noršan [vestan] Lagarfljóts samhliša endurnżjun Lagarfljótsbrśar viš Egilsstaši. Žögn framkvęmdarašila um žennan kost hefši ein śt af fyrir sig veriš ęrin įstęša fyrir skipulagsstjóra til aš setja umręddar vegaframkvęmdir ķ frekara mat, eins og hér er gerš krafa um. Margar athugasemdir viš frummatsskżrsluna beindust einmitt aš žessum annmarka hennar, žar į mešal athugasemdir undirritašra.
  3. Višbrögš skipulagsstjóra viš athugasemdum um žennan višbótarkost (“5. kostinn”) eru snöggsošnar ķ meira lagi og byggja į višbrögšum framkvęmdarašila sem segir m.a. eftirfarandi ķ svari til Skipulagsstofnunar, dags. 29. jśnķ 2000:

 

“Vegageršin telur aš [sic!] leiš noršan Lagarfljóts ekki valkost ķ tengslum viš fyrirhugašar framkvęmdir. Leišin var skošuš um 1990 ķ tengslum viš flżtingu į vegaframkvęmdum ķ Fljótsdal vegna fyrirhugašra virkjunarframkvęmda žį. Nišurstašan var aš leiš austan Lagarfljóts vęri betri kostur žvķ leišin aš noršanveršu er um 1 km lengri meš ójafnari legu sérstaklega žar sem hśn liggur ķ Fellum um klapparįsa og ójafnt land, sem er verra fyrir vegfarendur og žį sérstaklega vegna žungaflutninga. Brattar brekkur eru m.a. viš Ekkjufell og Ormarstašaį meš um 10% bratta og um 2-300 m langar og allt aš 12% brekku utan viš Hrafnsgeršisį. Auk žess geta miklir žungaflutningar ekki fariš um brś į Lagarfljóti žvķ hśn hefur takmarkaš buršaržol og ókostur er viš leišina aš hśn liggur ķ gegnum žéttbżliš ķ Fellabę. Engar breytingar hafa oršiš sem gefa įstęšu til aš breyta fyrri įkvöršun.

Benda mį į aš undirbśningur aš nżrri brś į Lagarfljót mun taka nokkur įr vegna skipulagsmįla og mats į umhverfisįhrifum, sbr. fyrri svör Vegageršarinnar vegna athugasemda dags. 22. jśnķ 2000.”

 

            Ķ nefndu bréfi 22. jśnķ 2000 segir Vegageršin:

 

“Kostnašur er svipašur viš uppbyggingu vegar aš noršanveršu og aš austanveršu, rśmlega 550 m.kr. Auk žess žarf aš byggja nżja brś į Lagarfljót, žvķ nśverandi brś hefur takmarkaš buršaržol og er kostnašur įętlašur um 500 m.kr.

Óvissa er um stašsetningu brśarinnar, sem er į mörkum Fellahrepps og Austur-Hérašs og žvķ hįš ašalskipulagi beggja sveitarfélaganna. Unniš er aš gerš ašalskipulags Fellahrepps og įętlaš aš stašfest ašalskipulag liggi fyrir ķ byrjun įrs 2001. Mišaš viš fyrirliggjandi hugmyndir Fellahrepps er gert rįš fyrir aš žaš žurfi aš fjarlęgja hśs ķ tengslum viš nżja brś. Vinna viš ašalskipulag Austur-Hérašs er aš hefjast og er įętlaš aš stašfest ašalskipulag liggi fyrir fyrrihluta įrs 2002. Framkvęmdir viš Lagarfljótsbrś žurfa aš fara ķ mat į umhverfisįhrifum, sem ekki er hęgt aš vinna fyrr en fastmótašar skipulagshugmyndir liggja fyrir. Ljóst er žvķ aš undirbśningur vegna Lagarfljótsbrśar mun taka nokkur įr. Brś į Lagarfljóti er į langtķmaįętlun ķ vegagerš į įrunum 2007-2010 sem samžykkt var į Alžingi voriš 1998.”

 

Žetta er allt og sumt sem fram kemur efnislega af hįlfu framkvęmdarašila um žann kost aš beina žungaumferš vegna virkjana noršur fyrir Lagarfljót og sem skipulagsstjóri byggir į ķ nišurstöšum sķnum.

 

d.         Um “kost 5” ž.e. veg til žungaflutninga noršan Fljóts segir skipulagsstjóri ķ nišurstöšum sķnum (bls. 16 ķ śrskurši):

 

“Aš mati skipulagsstjóra rķkisins snśa jįkvęš įhrif fyrirhugašra framkvęmda į ķbśa og feršamenn fremur aš almennum efndurbótum į žjóšvegakerfinu, annars vegar austan fljóts frį Atlavķk aš Gilsį og hins vegar noršan fljóts frį Hjaršarbóli og inn ķ Noršurdal, heldur en aš aš veruleg samgöngubót felist ķ nżrri žverum fljótsins fyrir žessa ašila. Žótt hringleiš um fljótiš og leiš frį bęjum noršan fljóts aš Hallormsstaš styttist meš kosti 1, kemur į móti aš feršamannastašir og bęir innar ķ Fljótsdal lenda utan hringleišarinnar um Lagarfljót. Aš mati skipulagsstjóra rķkisins hefši vegiš žyngra fyrir žessa ašila aš flżta endurbótum į veginum noršan fljóts, frį Fellabę og inn dalinn, žótt įfram yršu eingöngu žveranir yfir fljótiš viš Egilsstaši og Fellabę annarsvegar og hins vegar um Valžjóšsstašarnes eins og nś er. Fyrir liggur hins vegar aš tilgangur framkvęmdanna er aš tryggja leiš fyrir žungaflutninga vegna virkjunarframkvęmda noršan Vatnajökuls, en samkvęmt yfirlżsingu um Noral-verkefniš frį 24. maķ 2000 er gert rįš fyrir aš hefja framkvęmdir viš Kįrahnjśkavirkjun sumariš 2002. [Leturbreyting kęrenda] Viš frumathugun hefur komiš fram aš undirbśningur aš byggingu nżrrar Lagarfljótsbrśar viš Egilsstaši og Fellabę muni taka nokkur įr. Žvķ viršist sį kostur ekki vera raunhęfur mišaš viš fyrirliggjandi tķmaįętlanir um lagningu vegarins og framkvęmdir viš Kįrahnjśkavirkjun.”

 

            Žaš sem skipulagsstjóri segir hér ķ nišurstöšum sķnum um “kost 5” (vegasamband fyrir žungaflutninga noršan Fljóts) er ķ raun aš hann sé ęskilegri en kostur 1. Žaš sem komi ķ veg fyrir aš męlt sé meš kosti 5 umfram ašra kosti sé tķmažįtturinn, hugsanlegt upphaf framkvęmda viš virkjun įriš 2002. “Žvķ viršist sį kostur ekki vera raunhęfur mišaš viš fyrirliggjandi tķmaįętlanir....” eru įlyktunaroršin.

            Žaš sem skipulagsstjóra sést yfir og hvergi kemur fram ķ frumathugun, hvorki skżrslu framkvęmdarašila né heldur ķ umfjöllun skipulagsstjóraembęttisins, er hvenęr gęti ķ fyrsta lagi oršiš žörf fyrir žungaflutninga ķ žįgu virkjunar, sem nśverandi Lagarfljótsbrś ekki er talin bera. Slķkt er ekki fyrr en į sķšari helmingi framkvęmdatķmans, lķklega į įrinu 2005. Samkvęmt žvķ eru um 5 įr til stefnu aš ljśka byggingu Lagarfljótsbrśar er standist umręddar kröfur, og lengri tķmi ef drįttur yrši į upphafi framkvęmda viš Kįrahnjśkavirkjun. Veginn noršan Fljóts vęri hins vegar unnt aš endurbyggja žegar į nęsta įri meš bundnu slitlagi, ef  naušsyn krefši, og hann myndi nżtast rétt eins og nż Lagarfljótsbrś ķ almennu samhengi, hvaš sem liši įkvöršun um virkjun.

            Į mįlflutning framkvęmdarašila aš žvķ er varšar tķma til įkvaršana og framkvęmda viš nżja Lagarfljótsbrś, er ekki unnt aš lķta öšru vķsi en sem fyrirslįtt og gerviröksemdir. Vęri vilji til er unnt aš ljśka skipulagsžętti brśarmįlsins aš fullu į įrinu 2001, einnig Austur-Hérašsmegin, meš “sérstakri skipulagsmešferš” lögum samkvęmt ef žurfa žętti. Undirbśningur aš matsįętlun vegna byggingar brśarinnar gęti legiš fyrir um svipaš leyti og mati į umhverfisįhrifum vegna Lagarfljótsbrśar gęti veriš lokiš į fyrrihluta įrs 2002. Į žvķ įri gęti smķši brśarinnar hafist og lokiš į įrinu 2003.

            Sveitarstjórn Fellahrepps hefur ķtrekaš įlyktaš um naušsyn į uppbyggingu vegarins frį Fellabę inn ķ Fljótsdal. Ķ bókun hreppsnefndar frį 5. jślķ 2000 um žennan veg eru fyrri įbendingar ķtrekašar og hreppsnefndin “...bendir į žennan veg sem hagkvęmasta valkost vegna įformašra virkjanaframkvęmda.”

            Lagarfljótsbrś žarf naušsynlega aš endurbyggja, žar eš hśn er veikur hlekkur ķ vegakerfinu og stenst ekki almennar kröfur sem nś eru geršar um buršaržol į ašalvegum. Ķ žjóšhagslegu samhengi er žvķ ekkert vit ķ aš draga byggingu brśarinnar ķ staš žess aš eyša ķ fullkominni óvissu um upphaf virkjunarframkvęmda fjįrmagni ķ brś į Jökulsį ķ Fljótsdal til aš standast svipašar kröfur um buršaržol og Lagarfljótsbrś žarf aš gera.

 

e.       Kostnašarminna veršur į heildina litiš aš leggja veg noršan Fljóts vegna žungaflutninga og byggja nżja Lagarfljótsbrś en bęta aš auki viš brś ķ žįgu žungaflutninga yfir Jökulsį ķ Fljótsdal. Ķ kostnašarsamanburši er framkvęmdarašili nęsta fįoršur um fé sem óhjįkvęmilega yrši aš verja til styrkingar nśverandi vegi frį Egilsstöšum ķ Hallormsstaš, eigi sį vegur aš žola žungaflutninga ķ žįgu virkjunarframkvęmda. Um žetta segir ķ svari Vegageršarinnar frį 22. jśnķ 2000: “Varšandi athugasemd um buršaržol vegar į Völlum, žį er ljóst aš auknir žungaflutningar auka almennt višhald į vegakerfinu.”  Lķklega er įstand nśverandi vegar į Vallaneshįlsi noršan Grķmsįr og ķ Skógum enn sķšur falliš til aš žola žungaflutninga en į Völlum austan Grķmsįr.  Einnig er ķ frummatsgögnum hvergi įętlaš žaš fjįrmagn sem verja žyrfti til skašabóta tjónžola, en žęr yršu aš lķkindum mestar ef valin vęri leiš 1.

 

f.        Sį žįttur sem vega ętti žungt ķ mati į leišum vegna žungaflutninga er aš dreifa umferš į vegi beggja vegna Lagarfljóts og komast hjį žungaflutningum vegna virkjunarframkvęmda um Hallormsstašaskóg sem er fjölmennasti feršamannastašur į Austurlandi. Lķta ber į Hallormsstaš sem ķgildi žjóšgaršs žar sem ósvinnu veršur aš telja aš bęta umferšarįlagi vegna virkjunarframkvęmda og ferša inn į Fljótsdalsheiši viš ašra umferš um stašinn. Ķ frummatsgögnum kemur fram aš Landsvirkjun telur aš gera megi “...rįš fyrir um 6-8000 ferša vegna žungaflutninga ķ tengslum viš virkjanaframkvęmdir auk smęrri vörubķla og annarrar vinnuumferšar (rśtur o.fl.) Gert er rįš fyrir virkjanaframkvęmdunum į fjórum įrum.” (minnisblaš Vegageršar frį 3. jślķ 2000).

 

g.      Ķ mįlflutningi framkvęmdarašila er ķtrekaš vķsaš til “nišurstöšu” śr athugun sem fram hafi fariš um 1990 žar sem bornar hafi veriš saman leišir noršan og austan Fljóts vegna žįverandi įforma um virkjunarframkvęmdir og til “įkvöršunar” ķ kjölfariš. Leišin var skošuš um 1990 ķ tengslum viš flżtingu į vegaframkvęmdum ķ Fljótsdal vegna fyrirhugašra virkjunarframkvęmda įžeim tķma. Nišurstašan žį hafi, eins og įšur var rakiš, veriš “...aš leiš austan Lagarfljóts vęri betri kostur žvķ leišin aš noršanveršu er um 1 km lengri meš ójafnari legu sérstaklega žar sem hśn liggur ķ Fellum um klapparįsa og ójafnt land, sem er verra fyrir vegfarendur og žį sérstaklega vegna žungaflutninga.” Ekkert kemur fram um žaš ķ frummatsgögnum hvernig aš žessari athugun hafi veriš stašiš né heldur hvernig umrędd “nišurstaša” og “įkvöršun” hafi fengist og hverjir stóšu aš henni. Undirritašir hafa óskaš eftir gögnum frį Vegageršinni  um allt er žetta varšar.

Nefnd athugun og samanburšur į leišum fyrir um įratug leysir ekki framkvęmdarašila undan žeirri skyldu aš taka “kost 5” inn ķ frummatsskżrslu ķ staš žess aš lįta sem hann vęri ekki til. Sś stašreynd aš žaš var ekki gert og ekki var fariš į višhlķtandi hįtt ofan ķ mįliš aš žvķ er žennan kost varšar af skipulagsstjóra ķ frummati kallar óhjįkvęmilega į frekara mat, sem krafa er gerš um ķ žessari kęru.

Fram kom af hįlfu forstjóra Landsvirkjunar į kynningarfundi į Egilsstöšum 15. jśnķ 2000 um Kįrahnjśkavirkjun, aš Landsvirkjun hefši sķst į móti žvķ aš kannašir verši möguleikar į aš flżta framkvęmdum viš Lagarfljótsbrś, žannig aš žungaflutningar vegna virkjunarframkvęmda gętu fariš fram um hana.

 

h.       Vegna varakröfu kęrenda um aš umhverfisrįšherra śrskurši, fallist hann ekki į frekara mat,  aš valin skuli leiš 3 yfir Jökulsį ķ Fljótsdal nįlęgt nśverandi leiš en ekki leiš 1 er rétt aš benda į eftirfarandi:

Leiš 1 ber aš śtiloka m.a. žar eš hśn felur ķ sér umtalsverša röskun į umhverfi vegna gķfurlegrar sjónmengunar og röskunar į žeirri landslagsheild sem fyrir liggur inn af botni Lagarfljóts.

Leiš 1 getur auk žess haft ķ för meš sér tilfinnanlega röskun į samfélaginu ķ Fljótsdal, žar eš framvęmdir viš hana geta leitt til žess aš bęndur ķ žéttbżlasta hluta sveitarinnar telji sig neydda til aš hętta bśskap vegna skertrar ašstöšu til bśrekstrar.

Meš leiš 1 er tekin mikil og óréttlętanleg įhętta į lónmyndun og landspjöllum af völdum flóša ofan brśar og vegfyllingar. Žessi hętta er raunar višurkennd af framkvęmdarašila sem segir ķ svari til skipulagsstofnunar 22. jśnķ 2000 af tilefni athugasemda frį Gušmundi Péturssyni ķ Bessastašagerši: “Vegageršin er ķ raun ekki ósammmįla Gušmundi um žaš hverjir eru helstu gallarnir viš leiš 1.” Af tilefni annarra athugasemda segir Vegageršin ķ sama bréfi til Skipulagsstofnunar: “Nżr vegur samkvęmt leiš 1 innan viš Lagarfljót mun breyta įsżnd lands og verša landslagsįhrif minni eftir žvķ sem innar er fariš yfir Jökulsį.”

            Ķ nišurstöšum frumathugunar skipulagsstjóra (bls. 9) er m.a. vitnaš til svara Vegageršar um įhęttu sem tekin er vegna flóša svofelldum oršum: “Ęskilegt vęri aš hęgt vęri aš hafa brśna į Jökulsį žaš langa aš hśn žrengdi ekki aš farvegi įrinnar ķ flóšum, en žį žyrfti hśn aš vera svo löng aš vegleiš 1 vęri ekki hagkvęm.”! – Skżrara getur žaš ekki veriš. Teflt er į tvęr hęttur um nįttśrufarslegar afleišingar brśargeršar į žessum staš af hagkvęmniįstęšum einum saman og leiš 1 valin žótt ašrir kostir, langtum hęttuminni eša hęttulausir, séu til stašar nokkru innar meš įnni. Skipulagsstjóri fellst ķ śrskuršaroršum “einnig ...į lagningu vegarins samkvęmt kostum 2, 3 og 4...”, en furšu sętir aš hann skuli leggja leiš 1 aš jöfnu viš žį mišaš viš žį mörgu annmarka sem į henni eru. Hér er varakrafa kęrenda sś, aš umhverfisrįšherra śrskurši leiš 3 sem žann kost er framkvęmdarašili skuli nżta sér.

            Žį er žess ekki sķst aš geta aš sveitarstjórn Fljótsdalshrepps męlir meš leiš 3, sbr. bréf oddvita Fljótsdalshrepps til Skipulagsstofnunar, dagsett 25. maķ 2000, žar sem greint er frį nišurstöšu sveitarstjórnarfundar 4. janśar 2000.  “Eins og žar kemur fram męlti sveitarstjórn meš leiš sem nefnd er ķ gögnum Vegageršarinnar kostur 3  ž.e. aš fylgt yrši nśverandi vegi aš mestu leyti.Hins vegar lagšist sveitarstjórn ekki gegn völdum kosti Vegageršarinnar, kosti 1 aš uppfylltum įkvešnum skilyršum. Ķ frummatsskżrslu Vegageršarinnar kemur fram aš ekki er vilji fyrir žvķ aš uppfylla žau skilyrši og vill sveitarstjórn Fljótsdalshrepps ķtreka fyrri afgreišslu, um sama mįl frį 4. jan. 2000 og krefst žess aš žaš verši komiš aš fullu į móts viš žęr mótvęgisašgeršir sem žar koma fram.”

            Aš mati kęrenda ber hér allt aš sama brunni, verši nišurstašan sś aš rįšast ķ aš brśa Jökulsį ķ Fljótsdal undir yfirskyni virkjunarframkvęmda sem enn um skeiš verša ķ óvissu: Velja ber leiš 3 en leiš 1 er ótękur kostur.

 

 

            Ķ kęru žessari, ašalkröfu og varakröfu, hafa veriš reifuš żmis atriši. Mįlinu er vķsaš til umhverfisrįšherra ķ trausti žess aš kęran verši gaumgęfš vandlega įšur rįšherra kvešur upp rökstuddan śrskurš aš fengnum umsögnum lögum samkvęmt.. Kęrendur įskilja sér allan rétt til aš koma aš frekari gögnum viš mešferš mįlsins.

 

Viršingarfyllst

 

 

 

 

Hjörleifur Guttormsson                          Siguršur Blöndal

    Kt. 311035-6659                                           Kt. 031124-4339