Er Þjóðhagsstofnun trúverðug?

Mánudaginn 12. febrúar 2001 var Þórður Friðjónsson forstjóri Þjóðhagsstofnunar viðmælandi fréttamanna í Kastljósþætti Sjónvarpsins. Umræðuefnið var ráðgerð 200 miljarða fjárfesting í stóriðju á Austurlandi en einnig komu til tals hliðstæðar framkvæmdir á Suðvesturlandi.

Kvaðning þjóðhagsstjóra í þennan þátt virðist hafa verið byggð á röngum forsendum þar eð ekki verður séð að Þórður Friðjónsson sé sem þjóðhagsstjóri bær um að fjalla um umrædd fjárfestingaráform né heldur að Þjóðhagsstofnun undir hans stjórn geti gegnt lögboðnu ráðgjafarhlutverki í efnahagsmálum. Efnislega var framlag þjóðhagsstjóra í þættinum nánast fyrirvaralaus blessun yfir umræddum framkvæmdaáformum, ekki aðeins út frá efnahagslegum forsendum heldur einnig í byggðalegu og viðskiptalegu tilliti, m.a. að því er varðaði raforkuverð. Af einhverjum ástæðum láðist þjóðhagsstjóra að tjá sig líka um umhverfisþátt nefndra framkvæmda. Í þættinum birtist þjóðhagsstjórinn sem einsýnn áróðursmaður fyrir stóriðjustefnu stjórnvalda. Röksemdir hans voru gamalkunnar og engar efasemdir uppi hafðar um ágæti málsins.

Svo vill til að nefndur þjóðhagsstjóri er fljótur að hafa fataskipti og hefur birst alþjóð í ýmsum gervum síðastliðin fimm ár, svo ekki sé litið lengra til baka. Þannig skrapp hann úr hlutverki þjóðhagsstjóra þegar mikið lá við og gerðist ráðuneytisstjóri í iðnaðar- og viðskiptaráðuneytinu á annað ár, nánar tiltekið frá 14. apríl 1998 til 15. ágúst 1999. Á þessum tíma stóðu yfir samningaumleitanir um svonefnt NORAL-verkefni milli íslenskra stjórnvalda og Norsk Hydro um bygginu álverksmiðju í Reyðarfirði og virkjana í hennar þágu. Þórður Friðjónsson var skipaður í samráðsnefnd um NORAL-verkefnið af hálfu ríkisstjórnarinnar í apríl 1998 og um leið formaður nefndarinnar. Hélt hann áfram setu í NORAL-nefndinni þótt hann smeygði sér á ný í forstjórafrakkann í Þjóðhagsstofnun og gegnir enn sem nefndarformaður! Frá þeim tíma hafa umsagnir stofnunarinnar og innlegg í NORAL-málið verið ómarktækir pappírar.

Stjórnendur sjónvarpsþáttarins virðast ekki hafa áttað sig á afskiptum þjóðhagsstjórans af 200-miljarða málinu í allt öðru samhengi en gefið var í skyn í kynningu. Það rýrði jafnframt gildi þáttarins að Þórður einn var kvaddur til að ræða þetta stóra og mjög svo umdeilda mál. Hafa þó margir hagfræðingar að undanförnu tjáð sig um stóriðjuáform stjórnvalda og dregið í efa efnahagslegar forsendur þeirra.

Lögum samkvæmt er Þjóðhagsstofnun ekki aðeins ætlað að vera ríkisstjórn til ráðuneytis í efnahagsmálum heldur einnig Alþingi og láta alþingismönnum og nefndum Alþingis í té upplýsingar um efnahagsmál. Þessum lagaákvæðum verður ekki fullnægt svo viðhlítandi sé á meðan Þjóðhagsstofnun dæmir sig út leik og á forstjórastóli þar situr einstaklingur sem ekki virðist lengur skynja í hvaða hlutverki hann er frekar en Mandelson hinn breski. Það er sannarlega illt á meðan í stjórnkerfinu er hvergi að hafa hlutlægt mat á efnahagsmálum og fyrirætlunum stjórnvalda á því sviði.

Hjörleifur Guttormsson

Til baka | | Heim