Þjórsárveraraunir Skipulagsstofnunar

Úrskurður Skipulagsstofnunar um umhverfisáhrif Norðlingaölduveitu í Þjórsárverum verður eflaust lengi í minnum hafður. Þeir sem um hann véluðu virðast hafa dottið beint á höfuðið í sumarblíðunni og ekki jafnað sig þrátt fyrir langan umþóttunartíma. Niðurstaða stofnunarinnar eftir 150 blaðsíðna umfjöllun er með þeim hætti að engu er líkara en Dr. Jekyll og Mr. Hyde hafi skipst á við skriftirnar. Sá fyrrnefndi hafi samið rökstuðning með það í huga að ótvírætt bæri að hafna framkvæmdaáformum Landsvirkjunar en síðan hafi Mr. Hyde tekið saman úrskurðarorðin. Með þessum æfingum hefur stofnunin gert sig að slíku viðundri að mikið þarf til að hún endurheimti sinn fyrri sess.

Veruleg óafturkræf umhverfisáhrif

Þjórsárver eru óumdeilt dýrmætasta hálendisvin íslenskra öræfa. Við fyrstu sýn virðast starfsmenn Skipulagsstofnunar deila þessum sjónarmiðum.

"Við athugun Skipulagsstofnunar hefur verið horft til þess að gerð Norðlingaölduveitu er fyrirhuguð á svæði sem er einstakt með tilliti til verndargildis og að hluti þess er friðlýstur sem friðland og mannvirkjagerð þar er almennt óheimil"

segir í inngangi lokakaflans.

"Ásýnd svæðisins mun breytast við það að þar verði ráðist í mannvirkjagerð og að mati Skipulagsstofnunar munu allir þrír kostirnir hafa í för með sér neikvæð umhverfisáhrif sem í sumum tilvikum eru ekki afturkræf og á það m. a. við um áhrif á freðmýrarústir og gróður" (bls.155). "Umhverfisáhrif framkvæmdarinnar eru veruleg og að hluta til óafturkræf"

stendur neðst á sömu síðu. Síðan er engu líkara en Landsvirkjunarmenn í gervi Mr. Hyde hafi náð í pennann.

Að bíta höfuð af skömm

"Fallist er á byggingu Norðlingaölduveitu í 575 og 578 m y. s. eins og framkvæmdin er kynnt í framlögðum gögnum framkvæmdaraðila ... "

með tilteknum skilyrðum sem kveðið er á um í úrskurðarorðum. Svo vill hins vegar til að í matsskýrslu sinni lagði Landsvirkjun ekki til miðlunarlón í 578 m hæð heldur ætlaði að láta sér nægja lægri tölu. En Skipulagsstofnun gerist kaþólskari en páfinn og býr til tvo kosti, hvorn öðrum verri. Það er ekki ónýtt fyrir umhverfisráðherra á síðari stigum að geta valið þar á milli! Nefnd skilyrði eru síðan þannig orðuð að Bakkabræður væru fullsæmdir af. Dæmi:

"Í leyfi iðnaðarráðherra til vatnsmiðlunar skv. vatnalögum verði tryggt að framkvæmdaraðili fylgist reglulega með vatnsborði Norðlingaöldulóns og stýri því þannig að breyting á vatnsfleti samfara breytingu á vatnshæð verði innan lónstæðis."

Hvert snilliyrðið rekur síðan annað.

"Framkvæmdaraðili standi að reglubundinni vöktun á þróun aurkeilu ... (og) ... reglubundinni vöktun á jarðvegsrofi og sandgangi ...".

Orðið "sandgangur" virðist nýyrði sem ekki finnst í orðabók Menningarsjóðs.

Í hlutverki hagfræðingsins

Þrátt fyrir úrskurð umhverfisráðherra 20. desember 2001 þess efnis, að efnahagslegir þættir heyri ekki undir mat á umhverfisáhrifum, bregða Skipulagsstofnunarmenn sér í gervi hagfræðingsins:

"Frá hagkvæmnisjónarmiði er lón í 575 m y.s. lakasti kosturinn og kostnaður við mótvægisaðgerðir dregur úr hagkvæmni hans."

Þessar ólögmætu reiknikúnstir hafa augljóslega haft áhrif á niðurstöðu Mr. Hydes. Áhyggjur hans um hagkvæmni falla eins og flís að ummælum forstjóra Landsvirkjunar sem greindi frá því 30. apríl sl.

" ... að Norðlingaölduveita væri langhagstæðasti virkjunarkosturinn sem fyrir lægi til orkuöflunar með stuttum fyrirvara en þörf væri sem fyrst fyrir orku vegna stækkunar Norðuráls ...".

Þeir eru víst ekki miklir borgunarmenn á því heimili og þá eins gott að náttúra Íslands sé föl fyrir lítið.

Hjörleifur Guttormsson

Til baka | | Heim