Kárahnjúkar og áhættan sem við blasir

Þann 4. apríl 2005 samþykkti stjórn Landsvirkjunar samhljóða eftirfarandi ályktun:

“Stjórn Landsvirkjunar samþykkir að láta fara fram endurskoðun á greiningu áhættuþátta og áhættumats (þ.e. líkindamat á atburðum og verðmætum í húfi) í ljósi nýrra upplýsinga um möguleg tengsl jarðhita og sprungna í lónstæði og stíflustæðum Kárahnjúkavirkjunar. Skilgreina skal áhættuþætti, svo sem hættu á eldgosum, jarðhræringum og gikkskjálftum og meta möguleg áhrif þeirra og fargsins af lóni og stíflum, m.a. lekt vegna opnunar sprungna í lónstæði Hálslóns og/eða stíflurof eða stíflubroti undir stíflum.

Leggja skal mat á hugsanlegar afleiðingar áhættunnar fyrir starfsemi fyrirtækisins og viðskiptavina þess sem og aðra starfsemi á því landsvæði sem í húfi kann að vera.

Jafnframt samþykkir stjórn Landsvirkjunar að endurskoða eldri viðbragðsáætlanir og aðlaga þær nýrri áhættugreiningu og áhættumati.”

Ekki er að efa að talsvert hefur gengið á í stjórninni og innan fyrirtækisins í aðdraganda þessarar samþykktar. Með henni viðurkennir forysta Landsvirkjunar andvaraleysi og ótrúleg mistök sem gerð hafa verið í aðdraganda ákvarðana um þessa 100 miljarða króna framkvæmd. Alcoa sem samið hefur um raforkukaup frá Kárahnjúkavirkjun frá vori 2007 hlýtur að ókyrrast í þeirri stöðu sem nú blasir við. Erfitt er að finna orð við hæfi til að lýsa þeim afglöpum og pólitísku gerræði sem ráðið hefur för í þessu stóriðjumáli frá upphafi.

Landsvirkjun átti engan kost annan en svipta hulu af þeirri stöðu sem nú blasir við. Samþykkt stjórnarinnar gat ekki verið síðar á ferðinni en hún er ein og sér aðeins upphaf að löngu ferli þar sem komast verður til botns í því kviksyndi sem menn nú eru staddir í. Draga verður fram undanbragðalaust hverjir það eru sem bera ábyrgð á þeim hrikalegu mistökum sem við blasa, þó ekki væri nema til að læra af þeim til framtíðar.

Ákvarðanir um stóriðjuframkvæmdir á Austurlandi voru knúðar fram af pólitískri einsýni og með offorsi sem á engan sinn líka í seinni tíma sögu hérlendis. Forysta Framsóknarflokksins setti sig að veði í þessu máli og allt varð þar undan að láta. Ráðherrar umhverfis- og iðnaðarmála í ríkisstjórn gengu glaðir í verkin fyrir formann flokksins. Umhverfisráðherrann sneri á haus efnislegri niðurstöðu úr umhverfismati. Iðnaðarráðherrann þjónaði sem strengjabrúða á leiksýningum austanlands. Þó gerðist þetta ekki nema með eindregnum stuðningi Sjálfstæðisflokksins og uppáskrift Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur sem borgarstjóra Reykjavíkur. Hún tryggði í borgarstjórn meirihluta með Kárahnjúkaflokkunum fyrir ábyrgð borgarinnar á lántökum Landsvirkjunar. Samfylkingin endaði síðan með því að ljá málinu yfirgnæfandi stuðning á Alþingi, jafnt við Kárahnjúkavirkjun og álver Alcoa við Reyðarfjörð. Vinstrihreyfingin – grænt framboð var eini flokkurinn sem stóð heill og óskiptur vaktina gegn öllum þessum málatilbúnaði.

Ekki vantaði aðvaranir um flesta þætti þessa ótrúlega máls. Þar hafa lagt sitt af mörkum jarðvísindamenn, náttúrufræðingar, náttúruverndarsamtök og almenningur af ótrúlegri þrautseigju. En einnig kom til gagnrýni frá mörgum á viðskiptalegan bakgrunn þessa þungaiðnaðar og þá miklu áhættu sem með honum er tekin fyrir Ísland allt, alda og óborna.

Hverfi menn ekki frá mun óvissa fylgja sjálfum undirstöðunum fyrir rekstri þessa tvíþætta áhættufyrirtækis Landsvirkjunar og Alcoa. Það er bágt fyrir heilan landshluta að vera festur upp á slíkan þráð um langa framtíð.

Hjörleifur Guttormsson

Til baka | | Heim