| Bókaverslanir og framboð erlendra
bóka
Greinin birtist áður í Morgunblaðinu
22. febrúar 2005
Mér brá í brún á dögunum þegar
ég spurðist fyrir um skáldsögur á dönsku
í Pennanum Eymundsson Kringlunni. Ætlaði að gauka
einni slíkri að barnabarni til að örva áhuga
á þessari þjóðtungu. Vingjarnlegur búðarþjónn
upplýsti mig um að hvorki á því tungumáli
né öðrum skandinavískum málum væru
til rit í versluninni. Kannski á Laugavegi 18 og áreiðanlega
niðri í Austurstræti 18.
Leið mín lá næst niður á Laugaveg,
í musteri erlendra bóka, en þar tók lítið
betra við. Danska? Nei sosum ekkert, reyndar Politikens Turen går
til ... En niðri í kjallara mætti finna sænskar
bækur. Og reyndar, þar voru 2-3 hillumetrar af sænskum
bókum, en titlarnir flestir frá því fyrir aldamót,
leifar frá tíð Önnu Einars sem dró að
bækur tilnefndar til bókmenntaverðlauna. Þýskar
bækur? Svo sem eitt hillufet sýnilegt, leifar frá
níunda áratugnum og einn eða tveir titlar yngri. Framboð
á frönska og spænsku var enn rýrara ef eitthvað
var, fáeinir titlar gjöktu í hálftómum
rekkunum. Búðarfólk sagði mér að eftirspurn
væri lítil eftir öðru en ensku, en þó
jafnvel daglega spurt eftir titlum á öðrum málum.
En þetta væri stefnan að bjóða það
sem selst.
Austurstræti 18. Ég sagði við kurteisa afgreiðslustúlku
að hingað kæmi ég með talsverðar væntingar,
ætlaði að verða mér úti um skáldsögu
á dönsku, hér væri mér sagt að úr
talsverðu væri að moða. Og svo kannski að líta
á þýsku bækurnar. Vonbrigðin voru mikil,
mér fannst fyrir okkur bæði. Fáein rit að
vísu finnanleg á þessum tungumálum en flest
kynningarbækur um Ísland. Bókmenntir? Nei því
miður, ekki nema á ensku, og svo tímaritin niðri.
Ég var miður mín og það tók mig hálfan
mánuð að safna kjarki og leita uppi síðasta
hálmstráið, Bóksölu stúdenta. Þangað
var gaman að koma, reiða á hlutum, flokkað eftir efni,
en framboð á evrópskum fagurbókmenntum sáralítið,
nema þá á ensku. Forstöðumaður sagði
mér að mest væri pantað eftir óskum kennara
háskólans, og við ræddum um fámenni og
fákeppni og glæsilega útrás Baugs og félaga.
Tungumálanám og bóksala
Það skal játa að undirritaður er af öðru
landshorni og kannski með úreltar hugmyndir um höfuðborgina.
Sú var tíð að unnt var að velja sér þar
bók og bók úr hillu á norrænum málum
og tungum meginlandsins, láta fjölvíst búðarfólk
kveikja hjá sér áhuga af því það
hafði eitthvað í handraðanum. Ég bið ekki
um Magnús Torfa, en kannski 5% af honum eða þá
brotabrot af Snæbirni.
Tungumálakennsla er talsvert rædd í blöðunum
um þessar mundir og margt rétt sem þar kemur fram,
m.a. að byrja eigi fyrr að kenna erlend mál í grunnskóla.
Ég er sama sinnis og Morgunblaðið að rangt var að
gera ensku að fyrsta tungumáli í stað dönsku
(sjá leiðara 11. febrúar sl.). Hættan sem því
fylgdi var að dönskukennsla yrði hornreka í námsskrá
og hugum barnanna. Hvorttveggja hefur gerst og nú babbla ungir
Íslendingar ensku við Eyrarsund. Lítið styður
Sjónvarpið við áhuga á öðrum tungumálum
en ensku og þá er kannski til of mikils mælst að
gera kröfur til bisnissmanna, þ.e. bóksalanna.
Framboð og eftirspurn
Bókabúðirnar eru fullar af enskum kiljum, af afar misjöfnum
toga eins og gengur. Hvaða skilaboð felast í þessu
til ungmenna, sem enn er þó reynt að láta læra
einhver önnur tungumál? Halda menn að ekki séu
tengsl á milli framboðs verslana og vörukaupa almennings;
hvar liggur það fyrir að fólk vilji ekki líta
við öðru erlendu lesefni en á enskri tungu? Hvað
um spænsku, sem margir eru að læra, ungir sem aldnir?
Ég tel ekki að Amazon.com komi í staðinn fyrir Laugaveg
18. Væri svo, hví skyldu menn þá yfirleitt vera
að bjóða erlent efni til sölu? Bókaverslanir
taka vissulega á móti pöntunum erlendra bóka,
og reyna að gera sitt besta. Afgreiðslufresturinn er hins vegar
mánuður og stundum lengri. Því er gott að
hafa úr einhverju að velja á staðnum. Fjölbreytni
er af hinu góða.
Hjörleifur Guttormsson |
